مقدمه

آنفولانزای پرندگان یا مرغی، به گروهی از بیماری‌های عفونی گفته می‌شود که به‌ وسیله‌ی ویرو‌س‌های آنفولانزایی ایجاد می‌شوند که پرندگان را عفونی کرده و آن‌ها را بیمار می‌کنند. H5N1، نوعی از آنفولانزای مرغی است که موجب عفونت شدید شده و میزان مرگ‌ و میر بالایی دارد. در این مقاله شما را با علائم آنفولانزای مرغی، علل، راه‌های انتقال، تشخیص، راه‌های پیشگیری و اقدامات احتیاطی برخورد با پرندگان و همچنین درمان آنفولانزای مرغی آشنا خواهیم کرد.

اولین شیوع این بیماری، سال ۲۰۰۳ بود که از آن زمان تاکنون بیش از ۷۰۰ مورد در آفریقا، آسیا و اروپا مشاهده شده است. بیشترین تعداد افراد مبتلا نیز در اندونزی، ویتنام و مصر بودند. بیشترین شیوع این بیماری، مارس ۲۰۱۷، در مالزی گزارش شد که در آن تعداد بسیاری از مرغ‌ها تلف شده بودند، اما هیچ مورد مرگ انسانی مشاهده نشده بود.

معرفی بیماری

آنفولانزای مرغی در ایالت متحده در سال 25 – 1924 شایع و در سال 1929 دوباره شیوع پیدا کرد. این در حالی است كه خوشبختانه بیماری هر دو بار، ریشه كن شد.

آنفولانزای مرغی كه سبب مرگ و میر بالایی در پرندگان عفونی می‌شود، برای اولین بار در سال 1878، بیش از صد سال پیش در ایتالیا شناخته و تا اوائل سال 1901 نشان داده شد عامل این بیماری، یک ویروس به نام میکروارگانیسم می‌باشد، اما هنوز تا سال 1955 ارتباط بین این بیماری و دیگر ویروس‌های ملایم جدا شده از پرندگان، با ویروس‌های آنفولانزای A پستانداران، مشخص نشده بود.

یك پاندمی بزرگ از آنفولانزای مرغی بسیار پاتوژن در شمال شرقی ایالت متحده در سال 84 – 1983 رخ داد. بیش از دو سال وقت و 70 میلیون دلار هزینه برای ریشه كنی آن صرف گردید و به طور تخمینی 17 میلیون پرنده طی برنامه ریشه كنی معدوم شدند.

فقط ویروس‌های آنفولانزای تیپ A به عنوان عوامل طبیعی عفونت زایی در پرندگان شناخته شده بودند؛ در حالی كه 9 تحت تیپ NA و 15 تحت تیپ HA از آنفولانزای تیپ A كه به احتمال خیلی زیاد به صورت تركیبی با هم می‌باشند، از گونه‌های مختلف پرندگان جدا شده‌اند.

ایالت متحده هیچ شیوع وسیعی از سال 1986 نداشته است. اگر چه سویه‌های كم پاتوژن در حال حاضر وجود دارند و خسارات قابل توجهی نیز به بار می‌آوردند.

در سال 97 – 1996 تعدادی از مزرعه‌های تخم گذار در مناطق لبانون و لنكستر، تیتر PA آن‌ها برای آنفولانزای مرغی H7N2 مثبت شد. این سویه برای جوجه‌های غیر بیماری زا بود ولی اثرات وسیع مخربی بر روی صنعت طیور گذاشت.

در سال 1994 یك شیوع آنفولانزای مرغی در مكزیك رخ داد كه به صورت ملایم و خفیف شروع شد اما در اثر موتاسیون به یك ویروس كشنده تبدیل و سبب تلفات سنگینی در گله طیور گوشتی گشت. یک سناریوی مشابه در شمال شرقی ایالت متحده در اواسط 1980 رخ داد.

سروتیپ بسیار پاتوژنی كه سبب شیوع در سالهای 84 – 1983 در ایالت متحده و مكزیك گردید، H5N2 نام داشت.

از نظر تاریخی، سروتیپ‌های H5 و H7 با بیماری‌های با حدت بالا در طیور همراه هستند.

پرندگان وحشی

اولین جداسازی ویروس آنفولانزا از پرندگان شكاری درسال 1961 از پرستوهای معمولی (stema hirundo) در جنوب آفریقا صورت گرفت، اما تا اواسط دهه 1970 هیچ گونه تحقیق سیستماتیكی برروی آنفولانزا در پرندگان شكاری انجام نگرفته بود. شواهد نشان می‌دهند كه مخازن مهم ویروس‌های آنفولانزا در پرندگان شكاری می‌باشند و ویروس می‌تواند در این جمعیت‌ها پایدار بماند.

پرندگان قفسی

از سال 1975 زمانی كه اولین جداسازی از پرندگان قفسی به ثبت رسید، مشخص شد كه تمامی نمونه‌های جدا شده از پرندگان قفسی، به طور عمده از تحت تیپ H3 و H4 می‌باشند. ویروس‌های آنفولانزای مرغی به طور عمده از گونه‌های گنجشكیان جدا می‌شوند و به ندرت گونه‌های طوطی سانان (Psittacin) را درگیر می‌سازند.

ویروس عامل بیماری آنفولانزای پرندگان

ویروس بیماری‌زای آنفولانزای پرندگان در زیر مجموعه ویروس آرتومیکسو ویریده (Orthomyxoviridae) قرار دارد باشد که دارای سه سروتیپ A ،B ،C است.

سروتیپ A جزو مهلک ترین و شایع ترین نوع این ویروس‌‎های بیماری زاست که می‌تواند به انسان‌ها منتقل شده و عامل مرگ باشد. قدرت تخریب و شیوع این ویروس آن قدر زیاد است که وقتی در برخی کشورها شایع می‌شود، خیلی زود گسترش می‌یابد و متابولیسم دفاعی پرندگان و انسان‌ها را از کار می‌اندازد!

ویروس بیماری آنفولانزای بیشتر در پرندگان آبزی چون غازهای وحشی، اردک‌های وحشی و سایر پرندگان مهاجر شایع می‌شود. ویروسی که شاید باعث مرگ این ناقلین بیماری زا نباشد ولی به سرعت در مناطقی که آن‌ها ساکن می‌شوند شایع شده و قابل انتشار است. طبق بررسی‌های انجام گرفته پرندگان آبزی و غیر بومی یکی از ناقلین طبیعی این ویروس هستند؛ ولی متابولیسم دفاعی پرندگان اهلی در برابر این بیماری آن قدر ضعیف است که به راحتی باعث مرگ آن‌ها می‌شود.

ویروس h5n1 که عامل بیماری آنفولانزای مرغی است، در ترشحات اندام خارجی پرندگان چون بزاق دهان و بینی و مدفوع آن‌ها رویت می‌شود و می‌تواند از طریق وسایل مشترک چون آبخوری و دانخوری به راحتی نشر و تکثیر شود؛ حتی از طریق مدفوع پرندگان بیمار هم به سایر پرندگان سرایت می‌کند. گرد و غبار هوایی هم می‌تواند به راحتی این ویروس را از جایی به جای دیگر انتقال دهد و اگر پرنده‌ای در مسیر مواجه شدن با این گرد و غبار قرار بگیرد، به راحتی دچار آن شده و تلف خواهد شد.

علایم بیماری آنفولانزای پرندگان

دامنه گسترش بیماری آنفولانزای پرندگان آن قدر زیاد است که اگر یکی از پرندگان گله پروشی، درگیر آن باشد، به راحتی و با سرعت زیاد می‌تواند تمام گله را درگیر کند و تلفات زیادی به بار آورد! مهم ترین علائم این بیماری که پرندگان اهلی و حشی درگیر آن می‌شوند، عبارتند از :

• بی حالی و ضعف جسمی
• کاهش یا عدم تخم گذاری
• مدفوع آبکی به رنگ سفید و سبز روشن
• مشاهده خون در مدفوع پرنده
• عدم رفع تشنگی و تمایل به خوردن آب فراوان
• کبودی تاج و ریشخیز زیرپوستی بر روی قسمت‌هایی از بدن پرنده
• نا‌مرتبی و ژولیده شدن پرها
• اختلالات تنفسی، سرفه، عطسه و صدای خس خس پرنده

علاوه بر علائم ظاهری، از علائم بالینی این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

• پیچیده شدن گردن به سمت عقب
• لرزش سر و گردن
• مرگ و میر ناگهانی
• علائم عصبی
• عدم حفظ تعادل برای حرکت یا تکان دادن اعضای بدن

نحوه انتقال بیماری

• از جمله راه‌های انتقال بیماری آنفولانزا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
• تماس با پرندگان وحشی و پرندگان آبزی آلوده
• تماس با طیور آلوده
• از طریق کفش، لباس، خودرو، آب، دان و مدفوع و بستر آلوده
• سگ و گربه به عنوان ناقلین مکانیکی
• تهیه دان از منابع غیر مطمئن به خصوص کانون‌های آلوده
• پراکنده شدن کود مرغداری به محیط اطراف
• عدم پاکسازی و ضد عفونی کامل محل نگهداری مرغ و لوازم و تجهیزات قبل از پرورش جوجه
• انتقال ویروس آنفلوانزا از پرنده به پرنده از طریق تماس با ترشحات بدن به ویژه بزاق
• تماس مستقیم پرندگان وحشی با پرندگان اهلی و آب آشامیدنی مشترک
• وجود تعداد زیادی ویروس در فضله پرندگان که موجب آلودگی گرد و غبار و خاک

راهکارهای درمان و اقدامات پیشگیرانه

از مؤثر ترین راهکارهایی که با با رعایت آن‌ها، می‌توان از گسترش این ویروس پیشگیری و با ویروس آنفولانزای پرندگان مبارزه کرد، به موارد زیر اشاره داریم :

• واکسینه به موقع پرندگان
• کنترل شرایط فیزیکی پرندگان به صورت مداوم
• اقدامات از قبیل دفن یا سوزاندن لاشه‌های پرنده بیمار
• رسیدگی به بهداشت محل پرورشی و ضد عفونی مکان مورد نظر
• قرطینه کردن پرنده‌های مبتلا به بیماری

همان طور که قبلا هم اشاره کردیم، سرعت گسترش این بیماری آن قدر زیاد است که می‌تواند تمام گله را آلوده کند. پس کنترل مداوم آن‌ها یکی از ضروریات کار پرورش دهندگان است؛ البته با اکتفا به علائم ظاهری نمی‌توانید نسبت به گسترش یا عدم گسترش بیماری مطمئن باشید. چنانچه در شرایط فیزیکی هر کدام از پرنده‌ها علائم مشکوکی را مشاهده کردید، آن‌ها را قرطینه کرده و از یک دامپزشک با تجربه بخواهید تا با انجام آزمایش‌های مخصوص، از علت بیماری مطمئن باشد. همچنین اگر تشخیص دامپزشک برای ویروس بیماری آنفولانزا مثبت بود، مراتب را به سازمان‌ها و نهادهای ذی صلاح مربوطه اعلام کنید تا اقدامات لازم را برای عدم گسترش بیماری در پی بگیرند و در صورت عدم گزارش، در کمتر از چند ماه زندگی تمام پرندگان پرورشی و انسان‌ها به خطر می‌افتد.

اخیرا نوعی بسیار قوی از این ویروس مشاهده شده که نه تنها واگیر دار است بلکه در صورت انتقال، می‌تواند پرنده و انسان را از پای در بیاورد! پس لازم است که تمامی پرورش دهندگان خود را ملزم به رعایت تمام نکات بهداشتی کرده تا جان و سلامتی خودشان و تمام افراد جامعه در برابر این بیماری تأمین شود.

معرفی واکسن‌های ساخته شده 

واکسن آنفولانزا h9n2

این واکسن شامل ویروس غیر فعال (کشته) آنفولانزای طیور تیپ A می‌باشد.

در حقیقت واکسن آنفولانزا h9n2 ترکیبی از آب و روغن است که به نوبه خود، در زیر مجموعه واکسن‌های کشته روغنی طیور قرار می‌گیرد. وقتی این واکسن به اندام عضلانی پرنده تزریق می‌شود، متابولیسم دفاعی‌اش را در برابر آنفولانزای تیپ A، به خصوص سروتیپ H9 تقویت کرده و ایمن نگه می‌دارد.

نحوه مصرف این واکسن :

قبل از مصرف، حتما واکسن مورد نظر را خیلی خوب تکان دهید تا محتویات داخل آن با هم ترکیب شود. سپس با کمک دامپزشک یا شخصی که مسئول این کار است، واکسن باید به صورت زیر جلدی در قسمت‌هایی مثل زیر پوست، پشت گردن یا به صورت عضلانی به سینه مرغ تزریق شود.

نکاتی در رابطه با این واکسن :

روال کار در تزریق واکسن به گله‌های تخم گذار و مادر این گونه است که باید دوبار به آن‌ها تزریق شود. 6 الی حداکثر 10 هفته بعد از تزریق واکسن اولیه، برای بار دوم هم آن‌ها را واکسینه کنید؛ ولی فراموش نکنید که دوره دوم واکسیناسیون حتما قبل از شروع دوره تخم گذاری پایان پذیرد. بدین معنی که حداقل یک ماه با دوره تخم گذاری مرغ فاصله داشته باشد. جوجه‌ها نیز می‌بایست بین هفته اول و دوم واکسینه شوند.

شرایط نگهداری واکسن :

واکسن را در هوای بین 4 تا 8 درجه سانتی گراد نگهداری کنید، به طوری که یخ نزد و توجه داشته باشید که نور آفتاب خاصیت واکسن را از بین خواهد برد.

واکسن زانا میویر (relenza) :

این دارو در واقع مانع انتشار ذرات ویروسی سروتیپ h5n1 می‌شود. طریقه مصرف آن به این صورت است که پرندگان را در معرض استنشاق آن قرار می‌دهند تا بدنشان در برابر آنفولانزای طیور، مخصوصا سروتیپ خطرناک h5n1 ایمن شود.

درمان بیماری

داروهای مؤثر ضد ویروس آنفلوانزا به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند.

دسته نخست داروهای مهار کننده پروتئین M2 مثل آمانتادین و ریمانتادین بوده که به نظر می‌رسد ویروس آنفلوانزای h5n1 نسبت به آن‌ها مقاوم باشد.

دسته دوم داروهای مهار کننده نورآمینیداز شامل داروی اوسلتامی ویر (Oseltamivir) و زانی میویر (Zanimivir) هستند. مصرف زانی میویر به شکل استنشاقی بوده و در حیوانات مبتلا به آنفلوانزای h5n1 مؤثر است؛ این دارو هنوز بر روی انسان‌های مبتلا به این بیماری استفاده نشده است. داروی اوسلتامی ویر داروی خوراکی بوده و کاملاً بر علیه ویروس h5n1 در انسان‌های مبتلا نیز مؤثر می‌باشد.

بررسی همه گیری شناسی (اپیدمیولوژی) آنفولانزای پرندگان و وضعیت ویروس آنفولانزا در طیور ایران تا به امروز

در واقع 6 الی 7 نوع کریدور پروازی وجود دارد. در فصول گرم پرندگان مهاجر به سیبری رفته و هنگامی که در آن جا هوا سرد شد، به کشورهای جنوبی باز می‌گردند و در این مسیر در گردش هستند. سیبری محل تلاقی تمام کریدورهای پروازی بیماری آنفولانزا است. بنابراین در هر کشوری که واگیری ویروس آنفولانزا رخ دهد، در نهایت پرندگان مهاجر ویروس‌ها را به سیبری برده و از آن جا ویروس می‌تواند به کل جهان پخش شود.

اردک سانان مثل اردک، غار، قو اهمیت بیشتری در مقایسه با سایر پرندگان مهاجر به عنوان منبع بیماری آنفولانزا به حساب می‌آیند.

در مقابل پرندگان مهاجر، یک سری پرندگان هم داریم که به آن‌ها پرندگان ساحل زیست (آبچیلک سانان مثل مرغ دریایی، مرغ باران، حواصیل و …) می‌گوییم. این پرندگان هم در خشکی زندگی می‌کنند و هم در دریا، بنابراین هنگامی که پرندگان مهاجر ویروس را به استان‌های شمالی ایران می‌آورند، ویروس‌ها را به پرندگان ساحل زی انتقال داده و به این صورت ویروس در کل کشور می‌تواند انتشار پیدا کند.

مخازن منطقه ای یا مقطعی ویروس آنفولانزای پرندگان

پرندگان بومی و روستایی به عنوان یک مخزن موقتی به حساب می‌آیند. مراکز فروش پرندگان زنده و فارم‌های آلوده‌ای که درگیر بیماری آنفولانزا می‌شوند، اگر تحت برنامه‌ی ریشه کنی یا معدوم سازی قرار نگیرند، خود به عنوان یک کانون ویروس آنفولانزا پرندگان می‌تواند بیماری را در کل استان یا کشور انتشار دهد.

به همین جهت، ریشه کنی بیماری آنفولانزا، شناسیایی سریع کانون‌های آلوده و معدوم سازی دقیق و سریع آن‌ها از اهمیت زیادی در کنترل بیماری آنفولانزا دارد.

حاملین ویروس آنفولانزا

گونه‌های پرندگان (بیش از ۲۰۰۰ گونه)، ویروس آنفولانزا در تمام گونه‌های پرندگان مهاجر توانایی تکثیر دارند. هنگامی که یک مرغداری درگیر بیماری آنفولانزا می‌شود، اولین پرندگانی که می‌توانند بیماری آنفولانزا را بگیرند، کبوترها، کلاغ ها و گنجشک‌های اطراف هستند که اگر آلوده شوند، می‌توانند ویروس آنفولانزا را به مرغداری‌های همسایه انتقال دهند.

گونه های حساس طیور در مقابل بیماری آنفولانزا

وقتی صحبت از منبع و مخزن ویروس آنفولانزای پرندگان می‌کنیم، معمولا خود مخزن درگیر بیماری نمی‌شوند.

به طور مثال اگر اردک، غاز و قو درگیر این ویروس شوند، علائم بالینی نشان نخواهند داد و به همین جهت، این‌ دسته پرندگان را حامل بیماری بی‌دانیم (در گنجشک نیز به همین صورت است).

تمام پرندگانی که به شکل طیور صنعتی پرورش داده می‌شوند (مثل ماکیان، بوقلمون، بلدرچین، کبک، قرقاول و شترمرغ) می‌توانند درگیر بیماری شوند (علائم بالینی بیماری آنفولانزا را نشان بدهند) و حساس هستند.

در کشورهایی که پرورش خوک وجود دارد، خوک‌ها می‌توانند ویروس های H1N1 ،H1N2 ،H3N2 را به بوقلمون یا دیگر پرندگانی که حضور دارند انتقال دهند.

پستانداران با استعداد درگیری با بیماری آنفولانزا

گربه سانان، خوک، سگ، اسب و پستانداران دریایی (مثل فک و وال) درگیر بیماری آنفولانزا می‌شوند و همه می‌توانند دهنده ویروس آنفولانزا باشند، البته تا به امروز برای اسب گزارشی ثبت نشده است.

راه‌های انتقال ویروس آنفولانزا

ویروس آنفولانزا از طریق باد در فواصل کوتاه منتقل می‌شود. آنفولانزا یک ویروس پوشش دار است و به همین دلیل در مقابل شرایط محیطی بسیار حساس است و سریعا از بین می‌رود؛ اما هنگامی که این ویروس پوشش دار توسط مواد ارگانیک یا آلی پوشیده شود، مانند مدفوع و ترشحات موکوسی، آنگاه مقاومت ویروس در مقابل شرایط محیطی افزایش می‌یابد.

اگر داخل کود مرغی ویروس آنفولانزا محبوس شده باشد، آنگاه باد می‌تواند این کود مرغی را به فواصل دورتر منتقل کند و ویروس را منتشر کند.

ویروس آنفولانزا Egg born نیست، یعنی از طریق تخمدان و oviduct به جوجه نمی‌رسد. در واقع بیماری آنفولانزا باعث تلف شدن جنین می‌شود، به طور دقیق تر، ویروس وارد جنین شده اما چون در ۱۳-۱۴ روزگی منجر به تلف شدن جنین می‌شود، تخم مرغ‌ها hatch نخواهند شد؛ اما همین ویروس، باعث مرگ جنین شده و در اثر فعل و انفعالات بعد از مرگ جوجه، گاز تولید می‌شود و بعضی اوقات تخم مرغ ترکیده و آنگاه در دستگاه جوجه کشی در روزهای اول، همه‌ی جوجه‌ها بلافاصله می‌توانند آلوده شوند. به همین جهت میگوییم که این ویروس Egg born نیست اما hatchery born می‌باشد.

انتقال ویروس آنفولانزا از طریق ناقلین مکانیکی 

ویروس آنفولانزا توسط نیروی انسانی و خود دام‌هایی که در مزرعه هستند، حشرات، پرندگان و سوسک می‌تواند منتقل شود. همچنین دامپزشک و کارگر مرغداری نیز می‌تواند باعث انتقال ویروس آنفولانزا شود. بنابراین عوامل انسانی در واگیری‌های بیماری آنفولانزا یکی از مهم ترین راه‌های انتقال و انتشار ویروس به حساب می‌آید. لازم به ذکر است که این ویروس، در دستگاه تنفس حیات خود را حفظ کرده و بعضا می‌تواند تکثیر پیدا کند.

اگر برای مثال یک فارم را در نظر بگیریم، این ویروس می‌تواند به راه های مختلفی وارد فارم شود. از جمله :

• نیروی انسانی
• کامیون‌ها
• تجهیزات مرغداری
• ایروسل
• جوندگان
• حشرات
• پرندگان وحشی
• باد و کود مرغی
• پرندگان آلوده

بنابراین هنگامی که یک فارم درگیر ویروس آنفولانزا می‌شود و یا یک مدیر دامپزشکی که می‌خواهد فارم خود را عاری از ویروس آنفولانزا کند، باید تمام راه‌هایی که بیماری آنفولانزا از طریق آن‌ها می‌تواند وارد فارم شود را مسدود نماید. اگر فقط یکی از این راه‌ها باز بماند، در هنگام واگیری ها، ویروس می‌تواند وارد فارم شود.

هنگامی که در کشوری مانند ایران برنامه ریشه کنی برای تیپ‌‌های H5N8 در حال انجام است، وقتی یک فارم درگیر ویروس‌های فوق حاد می‌شود، تمامی راه‌های خروج ویروس آنفولانزا از فارم آلوده باید مسدود شود. اگر فقط یک راه هم باز بماند، می‌تواند ویروس را در کل استان یا کشور انتشار دهد.

یکی از راه‌هایی که می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، خود جوجه یک روزه است. ممکن است ما همه‌ی راه‌ها را ببندیم اما جوجه‌ای تهیه شود که از یک فارم آلوده بوده است. بنابراین در بحث ریشه کنی باید تمامی راه‌ها را برای جلوگیری از ورود ویروس، مسدود کنیم و اگر ویروس وارد شد، مجددا باید تمام راه‌ها را مسدود کنیم تا ویروس خارج نشود.

نکته مهم این است که هنگامی که این ویروس در یک منطقه بومی می‌شود، از آن پس باید واکسیناسیون انجام شود.

راه‌های انتقال آنفولانزای پرندگان به انسان

منشأ آنفولانزای پرندگان در اصل مربوط به پرندگان وحشی و آبزی مانند مرغابی‌ها می‌باشد، این ویروس می‌تواند تا مدت‌ زیادی، بدون آسیب رساندن به پرنده، در روده این پرندگان زنده بماند! دلیل این امر مقاومت بالای بدن پرندگان وحشی می‌باشد. این ویروس از طریق فضولات پرنده وارد دریا یا رودخانه‌ها شده و بدین ترتیب سایر پرندگان را مبتلا ساخته و باعث مرگ و میر آنان می‌شود. مرغ‌ها و اردک‌هایی که در روستا و فضای آزاد پرورش می‌یابند، بیشتر در معرض این بیماری هستند.

یکی دیگر از روش‌های انتقال بیماری آنفولانزا، از پرنده به پرنده، تنفس نزدیک و خوردن آب و غذای مشترک می‌باشد، پرندگان وحشی با ورود به قلمرو پرندگان اهلی مانند پرورشگاه‌ها و خوردن غذای پرندگان اهلی یا تماس نزدیک با آن‌ها، باعث انتقال بیماری آنفولانزا به آنان شده و بدین ترتیب کل گله را می‌تواند مبتلا سازد.

پرورش دهنده‌گان نیز جهت جمع آوری فضولات و دان دهی به پرندگان، وارد پرورشگاه شده و با تنفس هوای آلوده به این بیماری مبتلا می‌شوند. به طور کلی می‌توان گفت که افراد زیر بیشتر در معرض ابتلا به بیماری هستند :

• كارگران شاغل در مزارع و يا محله‌های پرورشی پرندگان اهلی
• آشپزهايی كه با پرندگان زنده يا اخيرا كشته شده سر و كار دارند
• فروشندگان پرندگان دست آموز
• دامپزشكان شاغل در صنعت طيور
• ساكنان مناطقی كه مرگ ماكيان خانگی و وحشی در آن‌ جا بيش از حد انتظار بوده است

به طور کلی می‌توان گفت افرادی که به مدت طولانی با پرندگان آلوده سر و کار داشته باشند، احتمال نفوذ بیماری در آن‌ها بیشتر است. مثلا کسانی که با پرندگان بازی می کنند، به آن‌ها آب و غذا می‌دهد یا لاشه آن‌ها را جهت آشپزی می برند، احتمال انتقال بیماری در آن‌ها بیشتر خواهد بود. بیشترین راه‌های انتقال بیماری از طریق بزاق دهان و بینی و دستگاه تنفسی می‌باشد.

توجه : این ویروس از طریق گوشت پخته شده پرندگان منتقل نمی‌شود چون در دمای 50 درجه سانتی گراد از بین رفته و احتمال انتقال بیماری از انسان به انسان خیلی خیلی کمتر است.

راه‌های پیشگیری از شیوع بیماری در پرورشگاه‌ها

در درجه اول باید با شناسایی علائم پرندگان بیمار، آن‌ها را به سرعت از گله خارج نموده و با واکسیناسیون تزریقی یا نوشیدنی پرندگان سالم از شیوع بیشتر بیماری و تلفات جلوگیری به عمل آید. بدین منظور باید با برگزاری دوره‌های آموزشی، سطح آگاهی دامداران و پرورش دهندگان طیور را در مورد روش‌های پیشگیری، راه‌های انتقال بیماری و بهداشت محیط پرورش، بالا برد.

تا حد امکان پرندگان را در محیطی سر بسته و پاکیزه نگهداری کنید تا از تماس پرندگان وحشی با آب و غذا و محیط زندگی آنان جلوگیری به عمل آید و فضولات پرندگان را همیشه تمیز نمایید.