مقدمه :

در گذشته به دلیل تلفات سنگینی که این بیماری تحمیل می‌کرد با نام طاعون مرغی یا مرغ میری شناخته می‌شد که نام اصلی این بیماری، نیوکاسل می‌باشد. عامل بیماری نیوکاسل ویروسی از خانواده پارامیکسوویریده است که ویروس‌های عامل بیماری‌های انسانی مثل اوریون و سرخک نیز در این خانواده قرار دارد. در این خانواده پنوموویروس‌ها را داریم که عامل ایجاد کننده بیماری Swollen Head Syndrom(SHS) یا همان کله بادی می‌باشند. در علوم پزشکی امروز از سویه‌ی خاصی از این ویروس در جهت درمان برخی از سرطان‌ها استفاده می‌شود.

عوامل از بین رفتن ویروس بیماری نیوکاسل :

• این ویروس به اکثر ضد عفونی کننده‌ها از قبیل فرمالدئید و گلوتارآلدهید حساس می‌باشد.
• دمای صد درجه به مدت یک دقیقه باعث از بین رفتن ویروس می‌شود.
• علاوه بر عوامل شیمیایی ضد عفونی کننده، قرار دادن یک شعله افکن در داخل سالن یا محوطه مرغ داری نیز باعث نابودی این ویروس خواهد شد.

دلیل انتشار زیاد ویروس نیوکاسل توانایی بسیار زیاد این ویروس در زنده ماندن در کود و لاشه مرغ‌های از بین رفته می‌باشد. نکته حائز اهمیت این است که این ویروس میتواند چندین ماه تا یک سال در گوشت مرغ منجمد شده با دمای منفی بیست درجه زنده بماند!

تهیه مواد غذایی نقش مهمی در زندگی انسان‌ها دارد. یکی از نیازهای ضروری تغذیه انسان، تأمین پروتئین حیوانی است. گوشت طیور به عنوان یک منبع با ارزش پروتئینی، در سال‌های اخیر در تغذیه انسان، در ایران و جهان مورد استفاده قرار گرفته است. در میان انواع گوشت‌ها، گوشت مرغ اهمیت خاصی دارد؛ چرا که علاوه بر تولید سریع، هزینه تولید آن نسبت به گوشت سایر دام‌ها کمتر است و از طرفی درصد پروتئین گوشت مرغ از سایر طیور بیشتر بوده و ضریب تبدیل غذا به گوشت در مرغ، نسبت به سایر دام‌ها بهتر است.

در پرورش طیور حیوانات (به خصوص مرغ)، آگاهی از مسائل بهداشتی و رعایت نمودن آن‌ها بسیار مهم است. از جمله موارد قابل اهمیت جهت درمان و پیشگیری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

• شناخت بیماری‌های طیور
• چگونگی مبتلا شدن
• نشانه‌های بیماری

یکی از این بیماری‌های مهم و خطرناک بیماری نیوکاسل است. بیماری نیوکاسل می‌تواند در مدت زمان کوتاهی خسارت زیادی به مرغداری‌ها و روستاییان وارد سازد. نیوکاسل یک بیماری عفونی و واگیردار است که از یک نوع ویروس به وجود می‌آید و باعث عفونت دستگاه تنفسی می‌شود. مرغ، خروس، بوقلمون، اردک و سایر پرندگان نیز به این بیماری مبتلا می‌شوند. ویروس نیوکاسل در انسان نیز ایجاد بیماری خفیف نموده به طوری که باعث تورم ملتحمه چشم می‌شود.

تاریخچه بیماری :

بیماری نیوکاسل برای اولین بار در سال ۱۹۲۶ در جاوه اندونزی و شهر نیوکاسل انگلستان گزارش گردید. در انگلستان با برقراری قرنطینه و کشتار دسته جمعی طیور مبتلا و با نابودی طیور در معرض سرایت و نیز با ضدعفونی لانه‌های آلوده بیماری را کنترل کردند. ولی در جاوه اندونزی مبارزه به صورتی انجام شد که کانون اصلی بیماری نابود نگردید و می‌توان ادعا نمود که منشاء و سرچشمه انتشار و آلودگی بیماری در دنیا از این ناحیه می‌باشد. در حال حاضر بیماری نیوکاسل در تمام دنیا تحت کنترل درآمده است. در کشور ما هم زمان با ورود جوجه یک روزه در سال ۱۳۲۹ شمسی از خارج و توسعه صنایع مرغداری در کشور این بیماری نیز مشاهده شد. از آن زمان تاکنون، بیماری هر چند سال به صورت همه گیری ظاهر می‌شود. در سال‌های اخیر به دلیل رشد روز افزون صنعت مرغداری اهمیت این بیماری بیشتر مورد توجه قرار گرفته و همواره به عنوان مهم ترین عامل تهدید کننده طیور صنعتی و سنتی مطرح بوده است.

گزارش های موجود از تلفات وارده در سال های گذشته، حکایت از تلفات تا ۱۰۰% در مرغداری های صنعتی و سنتی دارد. براساس برآورد مسئولان ذیربط خسارت وارده به بخش طیور در هنگام شیوع این بیماری بیش از میلیاردها تومان می‌باشد.

عامل بیماری نیوکاسل چیست؟

عامل این بیماری، پارامیکزو ویروس است که به خوبی در جنین تخم مرغ رشد و تکثیر می‌یابد. شش هفته بعد از بین رفتن علائم کلینیکی بیماری، ویروس را در فضولات و اعضاء درونی نمی‌توان یافت. خطر انتقال ویروس توسط لاشه کشتاری وجود دارد، ترشحات و مخاط چشم طیور آلوده منشاء ویروس می‌باشد. ویروس نیوکاسل نسبت به گرما فوق العاده حساس است. پرندگان وحشی منبع آلودگی و انتشار ویروس بوده و شاید ویروس قسمتی از سیر تکاملی خود را در بدن این نوع پرندگان وحشی بگذراند.

نشانه‌های بیماری در جوجه‌ها و مرغ‌های جوان :

وقتی بیماری نیوکاسل در یک مرغداری یا یک گله مرغ شایعه شد، نشانه‌های زیر در جوجه‌ها و مرغ‌های جوان دیده می شود. معلق زدن و مرگ و میر در این جوجه ها فوق العاده بالا بوده و گاهی به صددرصد می رسد :

• سرفه و خرخره کردن و گاهی صدای شبیه به سوت کشیدن
• ناله کردن تنفس نامنظم و مشکل یا دهان باز
• کر کردن و کم شدن تحرک
• از دست دادن اشتها
• افزایش تشنگی در مراحل اولیه و فلج نسبی یا کامل
• لرزش عضلات
• تغییر جهت و چرخش و برگشت سر به پشت یا به زیر شکم
• دور خود چرخیدن

بیماری نیوکاسل فوق العاده واگیردار بوده و دستگاه تنفسی و عصبی را مبتلا می‌کند. نیوکاسل بیشتر مرغ و خروس را مبتلا کرده و می‌تواند باعث ابتلای سایر گونه‌های طیور، نظیر مرغ مروارید، اردک و بوقلمون نیز شود.

علائم درمانگاهی بیماری نیوکاسل :

• اسهال آبکی سبز رنگ و بدبو
• از دست دادن اشتها
• ناراحتی گیجی و خواب آلودگی
• خروج ترشحات از بینی
• صدای ناله و خس خس
• تورم سر و گردن
• پیچ خوردگی سر و گردن به یک سمت بدن
• آویزان شدن بال‌های طیور
• کشیده شدن پاهای طیور روی زمین
• حرکت به دور خود
• چینه دان پر و کشیده
• تشنج، فلجی و در نهایت مرگ

در مرغ‌های تخم گذار نیز بیماری نیوکاسل باعث قطع تولید تخم مرغ و قطع تدریجی تخم گذار می‌شود. بیماری نیوکاسل همچنین موجب نرم شدن پوسته تعدادی از تخم مرغ‌ها می گردد. تخم مرغ‌های که مرغ‌ها در این مرحله از بیماری تولید می‌کنند، ناقل ویروس بیماری نیوکاسل بوده و ارزش جوجه کش ندارند.

بیماری نیوکاسل در بوقلمون‌ها و جوجه‌ها در اشکال خفیف، شدید و حاد بروز می‌کند و با علائمی از قبیل فلجی، عطسه و سرفه‌های خشک همراه می‌باشد.

اشکال کلاسیک یا اصلی بیماری را در ۵ دسته مطالعه می کنند.

1. فرم Doyle’s یاviscerotropic velognic N.D (V.V.N.D.) : تمایل شدیدی به دستگاه گوارش و اعضای محوله بطنی دارد. هر سه علامت گوارشی، تنفسی و عصبی در این فرم از بیماری قابل مشاهده است. در فرم گوارشی : کاهش شدید مصرف آب و دان، تب (۴۳ درجه سانتی گراد) و اسهال سبز دیده می‌شود. در فرم تنفسی : وجود رال تنفسی، عطسه، سرفه، خروج ترشحات از بینی و دهان، تنفش با دهان باز و تنگی نفس دیده می‌شود. در فرم عصبی : فلجی را به شدت‌های مختلف و در اندام‌های مختلف مشاهده می‌کنیم. فلجی بال، پا و گردن دیده می‌شود. چرخش گردن که بین دو پا و یا در پشت سر قرار می‌گیرد (بسته به محل درگیری مغز). در مواردی که جوجه مقاوم است علایم را به شکل نوک زدن به زمین می‌بینیم. در این فرم تلفات در هر دو گله جوان و بالغ تا ۹۰% دیده می‌شود.
2. فرم Beach یا Neurotropic velogenic N.D(N.V.N.D) : در این فرم علایم عصبی و تنفسی دیده شده که به آن پنوموآنسفالیت نیز گفته می‌شود. میزان تلفات در این فرم از نیوکاسل در جوجه‌های حساس تا 90 درصد و در بالغین بین 10 تا 50 درصد می‌باشد.
3. فرم Beaudette : در این فرم ویروس از سویه مزوژونیک است. حدتش خیلی کمتر است. علائم عمدتاً تنفسی و گاهی عصبی می‌باشد. تلفات عموماً ندارد و در حداکثر شدتش تا 10 درصد در جوجه‌ها تلفات می‌دهد. عمدتاً باعث کاهش تولید تخم مرغ در گله تخم گذار و کاهش تولید در گله گوشتی می‌گردد.
4. فرم Hitchner : در اثر سویه لنتوژنیک ایجاد می‌شود. در این فرم علایمی عموماً نداریم مگر علائم تنفسی که معمولاً بدون تلفات است.
5. فرم Asymptomatic Enteric N.D : این فرم سبب عفونت خفیف روده‌ای می‌شود. فقط در تست هماگلوتیناسیون متوجه تیتر آن می‌شویم و این یعنی عموماً در گله واکسن نخورده، بیماری دیده نخواهد شد اما تیتر H.A آن مثبت است.

در سویه فوق حاد موارد زیر مشاهده می‌شود :

• کزکردگی
• دراز کشیدن
• اسهال
• ادم ناحیه سر
• نشانه‌های عصبی
• مرگ و میر ۱۰۰ درصد
• تولید تخم مرغ‌های بدون پوسته یا با پوسته نرم و متعاقباً قطع کامل تخمگذاری در ماکیان بالغ

در سویه مزوژنیک معمولا بیماری تنفسی شدید و عصبی مشاهده می‌شود که از علائم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

• سرفه کردن و نفس نفس زدن
• بال‌های افتاده و آویزان
• پاهای کشیده
• پیچیدگی سر و گردن
• افسردگی و عدم انجام فعالیت‌های عادی
• فلج شدن کامل پرنده
• پوسته‌های زبر و یا نازک و یا حالت آبکی داشتن آلبومین در تخم مرغ‌های پرندگان آلوده
• قطع تولید تخم
• اسهالی بوده و سبز رنگ بودن مدفوع پرندگان مبتلا
• تورم در بافت‌های اطراف چشم و گردن پرندگان درگیر با این بیماری

علایم کالبد کشایی :

پرندگان زیادی را بایستی مورد آزمایش قرار داد تا ضایعات خاصی را در یک جمعیت مورد توجه قرار داد. در فرم‌های خیلی حاد در لاشه علامتی نداریم. علائم مشخصه نیوکاسل در دستگاه گوارش شامل موارد زیر می‌باشد :

• خون ریزی در غشاهای سروزی (روده‌ها، سنگدان، پیش معده)
• خون ریزی روی چربی‌های قلب و سنگدان
• خون ریزی در زیر غشاء سنگدان و غدد لنفاوی ناحیه سکوم
• خالی بودن دستگاه گوارش به دلیل عدم تغذیه جوجه از آب و دان
• مشاهده نقاط خون ریزی به شکل پلاک‌های کوچک و بزرگ در باز کردن روده
• پر خونی والتهاب نای و وجود تزشحات و حتی نقاط خون ریزی در دستگاه تنفس
• ملتهب شدن کیسه‌های هوایی و ظاهر کدر و پرخون
• ادم، خون ریزی و حتی از بین رفتن و فساد تخمدان‌ها
• در فرم‌های خیلی حاد، افتادن و پاره شدن زرده داخل محوطه بطنی (در مرغان تخم گذار)

چگونه بیماری را تشخیص دهیم؟

فرم حاد بیماری را تا حدی می‌توان از روی نشانه‌های کلینیکی و کالبد گشایی تشخیص داد. ولی فرم مزمن بیماری به علت شباهت زیاد علائم آن با سایر بیماری‌های تنفسی اشتباه می‌شود. وقتی که نشانه‌های تنفسی مربوط به بخش پایینی دستگاه تنفس باشد (نفس نفس زدن شدید)، باید به بیماری نیوکاسل مظنون شد. سرعت انتشار بیماری نیوکاسل بهترین راهنما برای تشخیص آن است.

راه شیوع و انتقال بیماری :

تلفات بسیار بالای بیماری نیوکاسل سبب شده است تا به راه‌های شیوع آن توجه زیاد شود. انتقال بیماری به طور طبیعی از راه ترشحات، فضولات، امعاء و احشاء پرندگان آلوده و نیز تماس آن‌ها با طیور سالم صورت می‌گیرد. دستگاه گوارش و تنفس پرندگان به طور طبیعی مرکز اصلی انتقال و حامل بیماری است. حمل و نقل مرغ های زنده (به خصوص آن‌هایی که بیماری را پشت سر گذاشته اند)، می‌تواند یکی از عوامل انتقال بیماری از محلی به محل دیگر باشد و علاوه بر این‌ها، انتقال بیماری به وسیله کارگران، وسایل و ماشین آلاتی که با مرغداری در ارتباط هستند، نیز صورت می‌گیرد. همچنین ویروس بیماری از طریق هوا و آب آشامیدنی آلوده انتقال می‌یابد. تخم مرغ‌های حاصل از مرغ‌های مادر آلوده به بیماری ممکن است باعث انتقال بیماری به داخل ماشین جوجه کشی و محیط اطراف شود.

نمونه گیری :

نمونه‌های لازم برای تشخیص این بیماری از کلوآک، نای یا مدفوع پرندگان زنده گرفته می‌شود. همچنین می‌توان نمونه گیری از مدفوع و یا ارگان‌های مشترک پرندگان مرده را انجام داد.

تشخیص در آزمایشگاه :

1) شناسایی عامل بیماری :

• گرفتن آزمایش به وسیله واکسیناسیون جنین جوجه‌های 9 تا 11 روزه در درون تخم مرغ توسط آزمایش فعالیت هماگلوتیناسیون جلوگیری از فعالیت هماگلوتیناسیون به وسیله آنتی سرم اختصاصی ویروس نیوکاسل

2) برآوردهای پاتوژنسیتی :

• آزمایش نشان گذاری در فیبروبلاست جنین کشت داده شده
• برآورد میانگین زمان مرگ در جنین جوجه
• (ICPI) در جوجه‌های یک روزه
• (IVPI) در جوجه‌های شش هفته‌ای

3) آزمایش‌های سرولوژیک :

• Elisa
• نمونه خون
• نمونه سرم

4) تشخیص افتراقی

بیماری نیوکاسل ممکن است با برخی از بیماریهای زیر اشتباه گرفته شود :

• Fowl Cholera
• Avian Influenza
• Laryngotracheitis
• Fowl Pox (Diphteritic Form)
• Psittacosis (Chlamydiosis) (Psittacosis Birds)
• Mycoplasmosis
• Infectious Bronchitis
• acheco’s Parrot Disease (Psittacosis Birds)

همچنین ممکن است به اشتباه برخی از اختلالات مدیریتی مانند فقر آب، غذا یا هوا تشخیص داده شود.

عوامل انتقال بیماری :

آن دسته از مرغ های مبتلا به بیماری که دوره اولیه (فاصله مبتلا شدن به بیماری و ظاهر شدن علائم) بیماری را می‌گذرانند، عامل مهم انتقال بیماری به شمار می‌روند. مرغ‌هایی که حالت ضعف و ناتوانی پس از درمان بیماری را می‌گذرانند و یا بیماری را پشت سر گذاشته اند، در بعضی از موارد می‌توانند برای مدت طولانی ویروس بیماری را با خود حمل و پخش کنند.

همچنین تخم مرغ‌هایی که در طول دو تا چهار ماه پس از مبتلا شدن، از مرغ‌هایی که سلامتی خود را پیدا کرده اند، جمع آوری شده اند، ویروس بیماری نیوکاسل را با خود همراه دارند.

راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری نیوکاسل :

مهم ترین راه پیشگیری و مبارزه با این بیماری خطرناک، دور نگه داشتن طیور از ویروس عامل بیماری است. در چنین شرایطی اجرای قرنطینه (جدا نگه داشتن طیور حساس) همراه با رعایت کامل اصول بهداشتی، می‌تواند در کنترل بیماری بسیار مفید باشد. طیور حساس طیوری هستند که پیش از این به بیماری نیوکاسل مبتلا نشده‌اند و یا از تخم مادر مبتلا به این بیماری به وجود نیامده باشند.

از سوی دیگر برای جلوگیری از ابتلا و گسترش بیماری نیوکاسل فقط رعایت اصول بهداشتی کافی نیست! علاوه بر آن باید با انجام واکسیناسیون‌های لازم و به موقع، طیور را از مبتلا شدن به این بیماری نجات داد. باید توجه کرد که درمان بیماری، در درجه آخر اهمیت قرار دارد. این کار نه تنها از نظر اقتصادی به صرفه نیست، بلکه موفقیت آن نیز بسیار کم است.

با کاهش امکان تماس ویروس بیماری و یا ورود آن به محیط پرورش می‌توان از شیوع این بیماری جلوگیری کرد. به طورکلی اگر پشگیری و کنترل بیماری نیوکاسل هدف باشد، باید با مدیریت بهداشت و واکسیناسیون در کنار یکدیگر به مورد اجرا گذاشته شود.

پیشگیری از طریق مدیریت و بهداشت :

1) جوجه کشی :

رعایت موارد زیر در جوجه کشی به طور کامل ضروری است :

1. تأسیسات جوجه کشی باید از آشیانه‌ها، سالن‌های پرورش و تأسیسات کشتارگاه دور و مجزا باشد.
2. آشیانه‌های پرورش جوجه باید از سایر آشیانه‌ها کامل جدا باشد.
3. جدا کردن کارگران قسمت جوجه کشی از سایر بخش‌ها.
4. پرورش مرغ‌های جوان باید در محلی کاملاً جدا، دور از آشیانه مرغ‌های مسن و در محیطی کاملاً بهداشتی انجام گیرد.
5. از ورود هر نوع وسیله نقلیه به مزرعه پیش از ضدعفونی کاملاً آن جلوگیری شود.
6. مرغ‌هایی که تلف شده‌اند، باید به دقت کامل و بدون آلودگی محیط اطراف سوزانده و نابود شوند.
7. سالن‌های پرورش مرغ باید پیش از ریختن جوجه، شستشو و ضدعفونی شود.
8. باید از مواد ضدعفونی کننده و آهک در جلوی آشیانه ها و حتی الامکان در گذرگاه های مزرعه استفاده شود.

2) آشیانه های پرورش طیور :

1. رعایت موارد زیر در آشیانه های پرورش طیور به طور کامل لازم است :
2. از ورود هر نوع پرنده‌ای به آشیانه جلوگیری شود.
3. هنگام ورود کارگران به آشیانه، باید لباس آن‌ها عوض و ضدعفونی شده باشد.
4. جوجه‌های یک روزه باید از مراکز مطمئن و تأیید شده از سوی کارشناسان خریداری شوند.
5. پرورش مرغ‌های جوان باید در محلی کاملاً جدا، دور از آشیانه مرغ‌های مسن و در محیطی کاملاً بهداشتی انجام گیرد.
6. از ورود هر نوع وسیله نقلیه به مزرعه پیش از ضدعفونی کامل آن جلوگیری شود.
7. مرغ‌هایی که تلف شده‌اند، باید به دقت کامل و بدون آلودگی محیط اطراف سوزانده و نابود شوند.
8. سالن‌های پرورش مرغ باید پیش از ریختن جوجه، شستشو و ضدعفونی شوند.
9. باید از مواد ضدعفونی کننده و آهک در جلوی آشیانه‌ها و حتی الامکان در گذرگاه‌های مزرعه استفاده شود.

3) کشتارگاه، کارخانه تولید فرآورده‌های طیور و بسته بندی :

موارد زیر باید رعایت شوند :

1. ضدعفونی
2. شستشو و تمیز کردن وسایل
3. لوازم و محیط کشتارگاه طیور و کارخانه در زمان‌های مختلف به خصوص در زمان شیوع بیماری

مبارزه و پیشگیری به وسیله واکسیناسیون :

یکی از مؤثرترین راه‌های پیشگیری و مبارزه با شیوع بیماری نیوکاسل، استفاده از واکسن مخصوص است. برای ایمن نمودن طیور در مقابل این بیماری از راه واکسیناسیون، دستور یا برنامه یکسانی وجود ندارد، بلکه در مناطق مختلف با روش‌های خاصی صورت می‌گیرد.

برنامه واکسیناسیون جوجه‌ها باید با توجه به نوع آب و هوای منطقه، نوع واکسن و دستور دامپزشک باشد. واکسن نیوکاسل دارای سویه های B1، لاسوتا، روغنی و کوماروف می‌باشد که در ایران بیشتر از دو سویه‌های B1 و لاسوتا و روغنی به چهار طریق قطره چشمی، آشامیدنی، اسپری و تزریقی استفاده می‌گردد. برای اینکه واکسیناسیون بر علیه بیماری نیوکاسل مؤثر و دارای نتیجه مطلوب باشد رعایت نکات زیر الزامی می‌باشد :

1. سعی شود طیور همسن پرورش داده و همزمان واکسینه نمود.
2. فاصله بین دو واکسیناسیون حداقل یک هفته باشد.
3. واکسن تازه باشد و در نگهداری و حمل و نقل آن رعایت دستورات کارخانه سازنده به عمل آید (در دمای یخچال‌های معمولی نگهداری شود و هنگام حمل و نقل در ظروف سر بسته محتوی یخ باشد).
4. ظروف محتوی واکسن نباید در معرض مستقیم نور آفتاب قرار گیرند.
5. ظروفی که در آنها واکسن می‌ریزند نباید ۳ تا ۴ روز قبل از آن به مواد ضدعفونی کننده آغشته شده باشند.
6. برای رقیق نمودن واکسن و یا مصرف آن به فرم خوراکی نباید از آبهای کلردار یا محتوی سایر مواد ضدعفونی کننده استفاده گردد.
7. گله‌ای که مورد واکسیناسیون قرار می‌گیرد کاملاً سالم باشد و از واکسینه نمودن طیور غیر سالم و بیماری خودداری گردد.
8. بلافاصله بعد از واکسناسیون به مدت ۴۸-۲۴ ساعت همواره با آب می‌باید آنتی بیوتیک داد و دمای سالن را بین ۲ تا ۳ درجه سانتیگراد بالا برد.
9. واکسن آماده شده را حداکثر در ظروف به مدت ۲-۱ ساعت می‌باید مصرف نمود.

در نهایت :

بیماری نیوکاسل بیشتر در فصل‌های پائیز و زمستان می‌شود.

نشانه‌های بیماری نیوکاسل عبارتند از :

1. خرخر کردن
2. تنفس نامنظم
3. کم شدن اشتها و افزایش تشنگی
4. لرزش و تشنج عضلات
5. اسهال سبز رنگ
6. علائم عصبی

راه‌های انتقال بیماری نیوکاسل عبارتند از :

1. ترشحات، فضولات و امعاء و احشاء پرندگان آلوده.
2. تماس طیور سالم با طیور آلوده

راه های کنترل و پیشگیری نیوکاسل عبارتند از :

1. اجرای واکسیناسیون به موقع
2. رعایت کامل اصول بهداشتی
3. اجرای قرنطینه شدید در هنگام شیوع بیماری

جهت جلوگیری از انتقال بیماری نیوکاسل به جوجه ها به نکات زیر توجه شود :

1. سالن‌های جوجه کشی به کشتارگاه طیور نزدیک نباشد.
2. آشیانه پرورش جوجه مجاور سایر آشیانه‌ها نباشد.
3. نباید کارگران قسمت جوجه کشی با کارگران سایر قسمت‌ها ارتباط داشته باشد.